भारतीय लोकशाही निबंध – भारताची लोकशाही ही जगातील सर्वात मोठी लोकशाही आहे. सामान्यतः लोकशाही म्हणजे लोकांचे, लोकांद्वारे आणि लोकांसाठीचे सरकार होय. लोकशाही हा सरकारचा एक प्रकार आहे ज्यामध्ये लोक राष्ट्राचे शासन करण्यासाठी त्यांचे प्रतिनिधी निवडतात. लोकशाहीचे दोन प्रकार आहेत एक म्हणजे प्रत्यक्ष लोकशाही आणि दुसरी अप्रत्यक्ष लोकशाही.
भारतीय लोकशाही – निबंध
15 ऑगस्ट 1947 रोजी भारताला स्वातंत्र्य मिळाले. 26 जानेवारी 1950 रोजी भारतातील लोकांनी भारताचे संविधान स्वीकारले म्हणून भारत प्रजासत्ताक बनला.
भारत हा सार्वभौम, समाजवादी, धर्मनिरपेक्ष, लोकशाही, प्रजासत्ताक देश आहे. आपण वर चर्चा केल्याप्रमाणे दोन प्रकारच्या लोकशाही आहेत. भारतात अप्रत्यक्ष लोकशाही आहे.
थेट लोकशाही राज्याचे लोक थेट देशाचे प्रमुख निवडतात. उदाहरणार्थ, स्वित्झर्लंड
अप्रत्यक्ष लोकशाही राज्यातील लोक त्यांचे प्रतिनिधीत्व करण्यासाठी त्यांचे प्रतिनिधी निवडतात आणि राज्यातील सर्व प्रतिनिधी त्यांचे प्रमुख आणि सरकार निवडतात. उदाहरणार्थ, भारत
भारतात लोकसभेच्या सार्वत्रिक निवडणुकीत लोक त्यांचे प्रतिनिधी म्हणजे संसदेचे सदस्य निवडतात आणि बहुसंख्य प्रतिनिधी पंतप्रधानाची निवड करतात.
त्याचप्रमाणे, राज्य पातळीवर, लोक त्यांचे प्रतिनिधी निवडतात, म्हणजे विधानसभेच्या सार्वत्रिक निवडणुकीत विधानसभेचे सदस्य आणि बहुसंख्य प्रतिनिधी मुख्यमंत्री निवडतात.
भारतीय लोकशाही निबंध
भारतीय लोकशाहीचे वैशिष्ट्य
सार्वभौमत्व हा भारताच्या लोकशाहीच्या सर्वात महत्वाच्या स्तंभांपैकी एक आहे. सामान्यतः, प्रत्येक लोकशाही सार्वभौमत्वावर आधारित असते. 18 वर्षांवरील प्रत्येक भारतीय नागरिकाला त्यांची जात, रंग, पंथ, धर्म आणि लिंग विचारात न घेता मतदानाचा अधिकार देण्यात आला आहे.
त्यांना त्यांचे प्रतिनिधी निवडण्याचा अधिकार देण्यात आला आहे. लोकप्रतिनिधी सरकार चालवतात आणि त्यांनी केलेल्या चुकांसाठी सरकार सामान्य जनतेला जबाबदार असते.
भारतात बहुमताच्या आधारे सरकारची स्थापना होते . निवडणुकीनंतर पक्षाला बहुमत मिळून सरकार बनते. त्यामुळे बहुमताचे नियम हे भारतीय लोकशाहीचे वैशिष्ट्य आहे.
भारतीय लोकशाही ही एक आदर्श लोकशाही आहे. जिथे लोकांना विविध मूलभूत अधिकार मिळतात जे मुक्त समाजात आवश्यक आहेत. सुदृढ लोकशाही होण्यासाठी भाषण आणि अभिव्यक्ती स्वातंत्र्य असणे आवश्यक आहे आणि तोच अधिकार भारतीय लोकशाहीत देण्यात आला आहे. जिथे आपण सरकारवर टीका करू शकतो, सरकारला प्रश्न विचारू शकतो आणि सरकारी धोरणांवर मुक्त चर्चा करू शकतो.
आदर्श लोकशाही पूर्णपणे कायद्याच्या राज्यावर अवलंबून असते. भारतात संविधान सर्वोच्च आहे. एकूणच कायद्याचे वर्चस्व हे भारतीय लोकशाहीचे सर्वात महत्त्वाचे वैशिष्ट्य आहे.
शासनाच्या प्रत्येक प्रकारात न्यायपालिका महत्त्वाची भूमिका बजावते. स्वतंत्र न्यायव्यवस्था हा प्रत्येक लोकशाहीचा आधारस्तंभ आहे.
भारतात न्यायव्यवस्था ही कार्यपालिका आणि विधिमंडळावर अवलंबून नाही.
स्वतंत्र निवडणूक हा देखील भारतीय लोकशाहीचा एक महत्त्वाचा घटक आहे कारण भारत ही जगातील सर्वात मोठी लोकशाही आहे.
भारताच्या संविधानाने भारताचा निवडणूक आयोग स्थापन केला आणि तो स्वतंत्र आहे
